Özgüven, hemen hemen her insanda bulunan ya da bulunması gereken bir özelliktir. Hayatla mücadele etmeyi, problemlerle gerçekçi olarak başa çıkabilmeyi ve zorluklara karşı güçlü durabilmeyi sağlayan özgüven, aynı zamanda hayatın kritik problemleri ile başa çıkabilme potansiyeline sahip olma ve mutlu olmayı hak eden bir birey olma deneyimi olarak tanımlanmaktadır. İnsan psikolojisi ile yakından ilgili olan bu durum, insana enerji kazandırmakta, güç vermekte ve daha çok çaba sarf etmeye teşvik etmektedir.
Bir kişi psikolojik özgüven eksikliği yaşaması halinde işleri yapabilme potansiyelinden emin olamamakla beraber, bildiği bir işle karşılaşsa dahi kaygılanmakta, yapamayacağını düşünmekte ve başarısız olma endişesi duymaktadır. Dolayısıyla kaybedilen özgüveni yeniden kazanmak, hayata özgüvenli olarak yaklaşmak ve bu durumu devam ettirebilmek oldukça önemlidir.
Özgüven Eksikliği Neden Olur?
Psikolojik özgüven eksikliği, çeşitli nedenlerden dolayı ortaya çıkabilmektedir. Ebeveynlerin davranışları, anne ve babanın boşanması, ebeveynlerden birinin maddi sıkıntıları, çocukluk döneminde ceza ağırlıklı bir eğitim sisteminin uygulanması, zeka seviyesi, okul ve öğretmen ile ilişkisi, okuldaki ve hayattaki başarısı gibi durumlar, özgüven eksikliği nedenleri olarak gösterilebilmektedir.
Kişiler, özgüven eksikliği nedenlerinden herhangi biri sebebiyle özgüvenini kaybedebilmekte ve yaşamını yarım ya da eksik bir şekilde geçirebilmektedir. Bu gibi durumlar ile karşı karşıya kalmamak adına özgüven kazanmak için profesyonel destek alınması, hatta gerektiğinde özgüvenini artıracak ve geliştirecek yöntemlerin uygulanması gerekmektedir.
Özgüven Eksikliği Belirtileri
Özgüven eksikliği belirtileri, bir kişinin özgüvenini kaybedip kaybetmediğini ortaya koymaktadır. Örneğin; kişi yerli – yersiz suçlayıcı davranışlarda bulunuyorsa, kendisine yapılan eleştirileri kaldıramıyorsa, aşırı derecede eleştirici şekilde yaklaşıyorsa ya da rekabetten hoşlanmıyorsa, muhtemelen özgüven eksikliği yaşıyor demektir. Öte yandan kişinin yalnız kalma ve çekingen davranışlar sergilemesi, başkalarına zarar verme ya da işkence yapma isteği duyması, risk alamama, fiziksel görünüşünü beğenmeme, karamsar olma, bazı depresyon semptomlarını gösterme, sosyal ortamlardan kaçınma, fikrini açıkça beyan edememe, düşük beklentilere sahip olma, utangaç olma, suçluluk hissetme, kendini değersiz, başarısız ve beceriksiz olarak görme, içe kapanık ve asosyal olma gibi durumlar da, özgüven eksikliği belirtileri arasında yer almaktadır.
Bu semptomlar, bireyin özgüven eksikliği yaşadığını ortaya çıkarmaktadır.
Psikolojik Özgüven Nasıl Kazanılır?
Psikolojik açıdan kişinin özgüvenini kaybetmesi ya da özgüven eksikliği yaşaması durumunda, bu alanda uzman olan bir Psikologdan yardım alması gerekmektedir. Özgüven eksikliğini gidermek ya da özgüveni geliştirmek üzere uygulanan pek çok terapi yöntemi bulunmaktadır. Bu yöntemlerden en etkili olanı ise bilişsel davranışçı terapi ile psikodinamik yönelimli terapidir.
Öte yandan özgüvenin kazanılmasında psikolog ya da psikiyatri müdahalesi etkili olsa da, bazı yöntemler de bu konuda etkili olabilmektedir. Örneğin; kişinin kendi olumlu yanlarını keşfetmesi, görünüşüne ve giyimine dikkat etmesi, kendisini destekleyen ve takdir eden kişilerle daha fazla vakit geçirmesi, dik bir duruş ve oturuş sahibi olması, mükemmel olmaya çalışmaktan vazgeçmesi, şikayetçi olmaktan ve devamlı olarak kendisini eleştirmekten vazgeçmesi gibi yöntemler de, özgüven eksikliğinin gelişmesine yardımcı olabilmektedir.
