Antisosyal kişilik bozukluğu, halk dilinde genellikle sosyopat ya da psikopat olarak nitelendirilmektedir. Çevresi ile ilişkilerinde, düşünme biçiminde ve olayları algılama şeklinde bozukluk olan kronik bir zihinsel rahatsızlık olarak tanımlanan antisosyal kişilik bozukluğu, ciddi bir rahatsızlıktır. Bu bozukluğa sahip olan kişiler çoğunlukla otorite ile alakalı problemler yaşarken, başları da derde girebilmektedir. Gerek kendilerine gerekse çevresindeki kişilere zarar verebilme potansiyeline sahip olan bu kişilerde manipülasyon ve aldatma gibi ortak özellikler mevcuttur. Yasalara aykırı davranış sergileyebilecekleri gibi ciddi suçlar da işleyebilmektedirler. Ayrıca kötü niyetli – paranoyak, sadist, narsist ve histrionik özelliklere de sahiptirler. Antisosyal kişilik bozukluğu tedavisi oldukça güç olurken, bu hastalık için belirlenen standart bir tedavi yöntemi bulunmamaktadır.
Antisosyal Kişilik Bozukluğu Nasıl Anlaşılır? Belirtileri Nelerdir?
Antisosyal kişilik bozukluğu tanısı koyulabilmesi için kişide bazı belirtilerin gözlemlenmesi gerekmektedir. Örneğin; en önemli antisosyal kişilik bozukluğu belirtilerinden biri 15 yaşından itibaren bu rahatsızlığın semptomlarını gösteriyor olması ve en az 18 yaşını doldurmuş olmasıdır. Bunun ile beraber;
- Kişinin tutuklanmaya yol açacak davranışlarda bulunmasıyla beraber yasalara aykırı davranması, başkalarının haklarına önem vermemesi,
- Sık sık yalan söyleme,
- Aldatmaya çalışma,
- Takma isimler kullanma,
- Kendi zevkleri ve çıkarları için başkalarını dolandırma,
- Dürtüsellik ya da ileriyi planlamama,
- Devamlı olarak kavgalara ve olaylara karışma,
- Sürekli bir işinin olmaması ile beraber parasal yükümlülüklere de sahip olamama antisosyal kişilik bozukluğu belirtileri arasında yer almaktadır.
Antisosyal Kişilik Bozukluğu Tedavisi
Psikopati ve antisosyal kişilik bozukluğunun tedavisi oldukça zordur. Psikiyatrik tedavide elektrokonvülzif terapi, SSRI grubu antidepresanlar, lityum ve antikolvülzan gibi çeşitli duygudurum dengeleyiciler test edilmesine rağmen bu rahatsızlık için standartize edilen herhangi bir tedavi yöntemi bulunamamıştır. Bunun ile beraber antisosyal kişilik bozukluğu tedavisinden en çok tercih edilen psikoterapi yöntemleri ise; bilişsel – davranışçı psikoterapi, psikodinamik psikoterapi ve psikolojik eğitimdir.
Bilişsel – davranışçı terapisinde kişinin olumsuz inanç ve davranışları ortaya çıkarılarak, bunların yerine daha sağlıklı, olumlu inanç ve davranışların koyulmasına yardımcı olunmaktadır. Ayrıca bilişsel işleyişin zenginleştirilmesi ile sosyal ve ahlaki davranışların geliştirilmesi amaçlanmaktadır.
Öte yandan psikodinamik terapi türünde bilinçdışı düşünce ve davranışların farkındalığı amaçlanırken, psikolojik eğitimde ise; temelli terapi, hastalıkla başa çıkma yöntemleri ve problem çözme becerileri gibi duygurumun bütün yönlerinin öğretilmesi amaçlanmaktadır.
Antisosyal Kişilik Bozukluğu Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Duyarsız, benmerkezci ve istismar boyutu oldukça yüksek olan psikopat ya da sosyopatlarda bu hastalığın çeşitli nedenlere dayandığı bilinmektedir. Tedavisi oldukça önemlidir. Tedavi edilmediği takdirde bireylerin taşımakta olduğu riskler büyüyerek devam edebilmektedir. Bu riskler ise;
- Maddenin kötüye kullanımı,
- Kendini incitme,
- Kendisine ve çevresindekilere zarar verme,
- İntihar, cinayet, kaza, ölüm, suç işleme, cezaevine girme ve bunun gibi pek çok durumdur.
Dolayısıyla antisosyal kişilik bozukluğunun tedavi edilmesi, kişinin ve toplumun sağlığı açısından oldukça önemlidir.